راهنمای خرید CPU (سی پی یو)

زمان تقریبی مطالعه 10 دقیقه

راهنمای خرید CPU

بایستی نخست اطلاعات کاملی از آن کسب کرده و حتی هنگامی که قصد انتخاب یک CPU را داشتید سایر عوامل تاثیر گذار را هم در نظر بگیرید. با مطالعه راهنمای خرید cpu که در ادامه این مقاله برایتان تهیه کرده ایم خیلی راحت خواهید توانست اقدام به خرید بهترین سی پی یو کنید. در این مطلب از مجله بایول ما را همراهی کنید.

راهنمای خرید cpu

به غیر از کمپانی سازنده که یکی از عوامل مهم در خرید CPU به شمار می رود از نکات اصلی آن مشخصات پردازنده می باشد. اگر بخواهیم به مشخصات مهم در انتخاب پردازنده ها اشاره کنیم باید بگوییم هسته‌ها (cores)، رشته‌ها (threads) و سرعت های کلاک (clock speeds) جزو این مشخصات مهم هستند. هراندازه این اعداد بزرگتر و قدرتمندتر باشند به همان اندازه CPU می تواند از پس اجرای برنامه‌های سنگین بر آید، ولی چنانچه نمی خواهید به اجرای برنامه‌های سنگین و پیچیده مشغول باشید به CPU با قدرت زیاد نیازی نخواهید داشت. در صورتی که قصد دارید درباره انواع cpu اطلاعات جامع و کاملی داشته باشید و اطلاعات ریزی در مورد سرعت، هسته‌ها و رشته‌ها کسب کنید در ادامه مقاله ما را همراهی نمایید.

هسته‌ها و رشته‌ها

هسته‌ها همچون پردازنده‌های مجزایی می باشند که باهمدیگر بر روی یک تراشه بسته‌بندی شده‌اند. اگر بخواهیم ساده تر بگوییم آن‌ها قادر هستند هر کدام در یک زمان از پس یک کار برآیند. به این معنی که تعداد هسته‌های زیادتر، سبب می شود تا پردازنده بتواند چند کار متفاوت را به خوبی انجام دهد. بنابرین باید بگوییم هسته های بیشتر می توانند چندین برنامه را به طور همزمان به راحتی و با سرعت زیادتر اجرا کنند.

رشته‌ها (Threads) را می توان مقدار وظایفی دانست که یک CPU می تواند در هر زمان آنها را انجام دهد. خیلی از پردازنده‌های جدیدتر دارای چند رشته‌ای همزمان می باشند(که در پردازنده‌های اینتل به آنها hyperthreading می گویند) و این اجازه را به پردازنده‌ها می دهد تا از عملکرد هسته زیادتر برای کارهای بیشتر استفاده نمایند. از این رو اغلب یک CPU را مشاهده می کنید که از هشت هسته و 16 رشته یا 12 هسته و 24 رشته تشکیل شده است. رشته‌ها در برابر هسته ها سرعت زیادی ندارند؛ ولی باعث بهبود عملکرد هسته می شوند. بیشتر نرم افزارها از تراشه و رشته‌هایی با تعداد مشخص استفاده می‌نمایند و خریدن CPU با تعدادی زیادتر رشته سبب افزایش سرعت و عملکرد برنامه نخواهد شد، زیرا که برنامه فراتر از محدودیت خود نمی تواند کاری را انجام دهد.

کلاک (Clocks) و IPC

از سایر نکات مهم در خرید cpu core i7 و دیگر مدل‌های آن، سرعت کلاک آن می باشد. معمولا سرعت کلاک را با مگاهرتز (MHz) و گیگاهرتز (GHz) اندازه می گیرند و بیانگر این موضوع می باشد که یک پردازنده چه مقدار می تواند وظایف را در هر ثانیه انجام دهد. کلاک را می توان یک نمایش منصفانه از سرعت تک هسته‌ها دانست. اگر دو پردازنده که از یک نسل می باشند دارای تعداد هسته‌های یکسان باشند، ولی یکی از آن‌ها سرعت کلاک بیشتری داشته باشد عملکرد آن نیز سریع تر خواهد بود.

CPU ها دارای دستورالعمل‌های مختلفی در درجه بندی هر کلاک می باشند که از آن به عنوان IPC یاد می شود. IPC تعداد وظایفی است که یک سی پی یو می تواند در هر چرخه ساعت انجام دهد (هر ثانیه، با سرعت ساعت مشخص می‌شود). مواردی را که ذکر کردیم امکان دارد کمی گیج کننده باشند، ولی موقعی که بخواهیم دو تراشه را با همدیگر مقایسه کنیم متوجه این تعریف ها خواهیم شد. چنانچه به دنبال یک قانون کلی خوب هستید، سی پی یوهایی با سرعت کلاک بیشتر و معماری‌های مدرن تر معمولاً در انجام بیشتر کارها سریع‌تر عمل می کنند، ولی برای کارهای همچون بهره‌وری، پردازنده‌های جدیدتر با هسته‌های زیادتر اغلب عملکرد سریعتری دارند.

حافظه پنهان CPU Cache

کش یا حافظه پنهان از دیگر مشخصاتی می باشد که موقع خرید CPU باید به آن توجه کرد. کش اندازه کمی از حافظه سریع می باشد که درست روی پردازنده ساخته شده است و ذخیره داده هایی که CPU باید مرتباً به آن‌ها برگردد را برعهده دارد. قرار دادن حافظه پنهان بر روی تراشه به این معنی می باشد که اطلاعات با سرعت زیادتر از زمانی که کامپیوتر مجبور بود آن را از رم اصلی سیستم دریافت نماید، بازیابی می‌شوند. در هنگام خرید سی پی یو دو نوع کش L2 و L3 وجود دارد که دارای اهمیت هستند، و CPU ها عموماً کش L3 بزرگتری را در مقایسه با L2 دارند. معمولاً هر هسته CPU دارای حافظه پنهان L2 می باشد، ولی حافظه پنهان L3 میان همه هسته‌ها مشترک می باشد.

شرکت سازنده CPU - اینتل یا AMD؟

اکنون که تا حدودی با اصطلاحات و مشخصات CPU آشنا شدید به بررسی شرکت سازنده آن می پردازیم. AMD و Intel دو شرکت پرآوازه و بزرگ در این حوزه می باشند. اپل دارای نوع پردازنده مخصوص با نام M می باشد، ولی سی پی یوهای مستقلی نمی باشند که بتوانید آن‌ها را در کامپیوتر خود بگذارید. اما آن‌ها را در مک‌بوک‌های گوناگون می توانید مشاهده کنید. به هر حال موضوع مقاله ما به این مورد مربوط نمی شود و به جای آن به بررسی اینتل و AMD خواهیم پرداخت. اینتل و AMD رقابت چندین ساله دارند. هرچند AMD تا چند سال پیش رقیب آنچنانی به حساب نمی آمد. با این وجود، با تولید و عرضه پردازنده های AMD Ryzen، AMD به صورت خیلی وسیعتر به میدان بازی آمده است. به این معنی که الان دو گزینه قدرتمند برای انتخاب در موقع خرید CPU پیش رو دارید. چند تفاوت میان AMD و Intel موجود می باشد. هر کدام از سازنده ها پردازنده‌های خود را به ویژگی های مختلفی تجهیز می نماید.

مشخصات پردازنده‌های ساخت اینتل

اینتل سابقه بیشتری دارد و هر چند یک بار محصولی جدید را به بازار عرضه می‌کند. اینتل CPU را هم برای رایانه های دسکتاپ و هم برای لپ‌تاپ می‌سازد. بعضی از پردازنده‌های اینتل از گرافیک یکپارچه برخوردار می باشند و بعضی دیگر نه، به این معنی که برای مطابقت داشتن با آن بایستی یک GPU جداگانه هم تهیه نمایید. به غیر از این، بعضی از تراشه‌های اینتل نیز را می‌توان اورکلاک نمود، بدان معنی که سرعت کلاک آن‌ها را به قیمت افزایش مصرف انرژی می توان تنظیم نمود، ولی این ویژگی بر روی همه تراشه‌های آن موجود نیست. در جایی که بعضی از تراشه‌های AMD با سرعت کلاک و اندازه حافظه پنهان کار می‌کنند، اینتل اقدام به جمع آوری هسته‌های خود کرده است. مقایسه AMD و Intel امکان دارد بعضی وقت ها نشان دهنده این باشد که اینتل با توجه به وجود تعداد هسته‌های بالاتر در کارهای مرتبط با بهره وری برتری داشته باشد. آنگونه که ذکر کردیم، CPU برتر اینتل، Core i9-13900KS، از 24 هسته تشکیل شده است.

از موقع منتشر شدن Intel Alder Lake (نسل دوازدهم)، اینتل ساختار هسته هیبریدی را در پردازنده‌های خود به کار گرفته است. به این معنی که در عوض استفاده از یک نوع تک هسته‌ای، هسته‌ها را به هسته‌های عملکرد (P) و هسته‌های کارآمد (E) تقسیم بندی نموده است. CPU معمولاً هسته‌های کارآمدتری در مقایسه با هسته‌های عملکردی دارد. هسته‌های P برای انجام دادن کارهای سنگین طراحی گشته اند، اما هسته‌های الکترونیکی برای انجام دادن کارهای پس‌زمینه‌ای طراحی و تولید شده‌اند. هسته‌های P همچنین به سرعت کلاک بیشتری در مقایسه با هسته‌های E تجهیز شده‌اند. باید خاطرنشان کنیم که پردازنده‌های اینتل از لحاظ قیمتی گران‌تر از AMD می باشند هرچند در چند سال گذشته همه موارد تا حد بسیار زیادی مشابه به همدیگر شده است. چنانچه در انتخاب میان دو سازنده تردید دارید اینتل معمولاً از هر لحاظ بهتر و مناسب تر می باشد؛ ولی AMD در حوزه گیمینگ دارای برتری می باشد.

مشخصات پردازنده‌های ساخت AMD

اوضاع طی چند سال قبل اکثراً برای AMD خوب بوده است. AMD بعد از وارد شدن به قلمروی نامربوط در زمان پردازنده‌های Athlon و FX خود، با عرضه کردن پردازنده‌های Ryzen راه خود را برگشت دهد. همینطور با RDNA 2 و RDNA 3 بازگشتی هرچند کوچک ولی قابل توجه در زمینه GPU داشت. هم اکنون، با تراشه های Ryzen که حالا به صورت وسیع در دسترس می باشند AMD مراحل رشد خود را طی می کند. AMD همینطور با پردازنده‌های Threadripper خود جایگاهی استوار در قسمت های سرور و ایستگاه‌های کاری به وجود آورده است. به روز ترین سری پردازنده های AMD سری Ryzen 5000 (Zen 3) را شامل می شود که حال رفته رفته قدیمی تر شده و بازنشسته می شود.

تا جایی که تعداد هسته‌ها جلوتر می‌رود AMD بیشترین اعداد را دنبال نمی‌کند و به جای آن حافظه پنهان زیادتر یا سرعت کلاک بیشتر را انتخاب می‌نماید. با این وجود، باز هم اینتل تنها پردازنده موجود در بازار را در دست دارد که از فرکانس 6 گیگاهرتز برخوردار است. ولی بیشتر کاربران به این فرکانس نیازی ندارند. مدتی قبل این کمپانی اقدام به معرفی V-Cache سه بعدی کرد. باید بگوییم این یک چیپلت اضافی می باشد که در بالای CPU قرار دارد و با کش اضافی پر شده است. این قطعه می تواند مقدار حافظه پنهان CPU را با شدت خیلی زیاد بالا ببرد و در عوض اضافه کردن آن به هر CPU برند AMD این تراشه‌های بخصوص را با عنوان "X3D" انتشار می دهد. بالا بردن مقدار حافظه پنهان به تراشه هایی همچون Ryzen 7 5800X3D یا Ryzen 7 7800X3D ارتقای بسیار بزرگی در گیم می‌دهد. در حقیقت، این تراشه‌ها گزینه‌های گران‌ قیمت AMD و Intel در بنچمارک‌ها علی‌رغم تعداد محدود هسته‌شان پیروز می شوند. باید بگوییم پردازنده‌های AMD از قیمت کمتری برخوردار بوده و کارایی مناسب تری هم دارند.

برچسب‌ها و نسل‌های CPU

هسته‌ها، رشته‌ها و کلاک‌ها خیلی گیج‌کننده می باشند، ولی بعد از آن هر سازنده بایستی طرح‌های نام‌گذاری خود را انجام دهد و این موضوع باعث می شود کارها کمی سخت تر شوند. می توانید به راحتی با فهمیدن نسلی که از یک پردازنده و سطحی که در آن نسل وجود دارد اطلاعات کامل تری از یک پردازنده را کسب کنید. AMD و Intel هر یک طرح‌های نامگذاری مختلفی برای پردازنده‌های خود دارند. پردازنده‌های به روزتر عموماً بهتر می باشند و آنگونه که در این راهنما شرح می دهیم، توانایی تشخیص پردازنده‌ها به طور مجزا بهترین انتخاب ممکن را برای شما میسر می سازد. آخرین پردازنده‌های AMD قسمتی از سری Ryzen 7000 می باشند. شماره اول نسل پردازنده را نشان می‌دهد و شماره دوم محل قرارگیری پردازنده را نمایش می‌دهد. برای مثال، 7600X و 7800X هر دو از سری Ryzen 7000 می‌آیند؛ ولی 7800X پردازنده ای با سرعت بالاتر و توانمندتر در این نسل می باشد. به عنوان مثال امکان دارد فرض کنید که پردازنده‌های Ryzen 7000 نسل هفتم پردازنده‌های Ryzen می باشند، ولی موضوع اکثراً به همین آسانی نمی باشد. در حقیقت این نسل پنجم پردازنده های Ryzen می باشد.

برای درک بهتر به مثال بعدی دقت نمایید.

پردازنده 7800X از برچسب Ryzen 7 و 7600X با برچسب Ryzen 5 برخوردار می باشد، همینطور 7900X دارای برچسب Ryzen 9 بوده و پردازنده خوبی به حساب می آید. Ryzen 7900X از نسل جدیدتری در مقایسه با 5900X می باشد و 7800X و 7600X از همان نسل هستند، ولی 7800X سرعت زیادتری دارد. باید خاطرنشان کنیم که پردازنده های AMD قادر هستند با وجود "X" و بدون آن در آخر شماره سری عرضه شوند. X فقط نشانگر این می باشد که تراشه یک نسخه با عملکرد بیشتر از پردازنده پایه می باشد. طرح نامگذاری اینتل هم از همان قانون استفاده می‌نماید. عدد اول برای نشان دادن نسل و عدد دوم برای نمایش مکان آن می باشد. همچون AMD، اینتل هم پردازنده‌های مربوط به خود را دسته‌بندی می‌نماید به عنوان مثال Core i7 و Core i9. اکنون که این موضوع را متوجه شدیم، می‌توانیم Intel 13900K را یک پردازنده نسل سیزدهم که در ردیف i9 قرار گرفته است، انتخاب نماییم. در این پردازنده هم عدد بیشتر توان و قدرت بالاتر تراشه را نمایش می دهد. با این وجود، درباره نامگذاری CPU با موضوع ساده‌ای روبرو نیستیم. برای مثال، 13400 و 13600K هر کدام از آنها پردازنده‌های i5 نسل سیزدهم می باشند. اینتل به بیشتر پردازنده‌های خود پسوندی می افزاید که نشان دهنده عملکرد خاصی می باشد. در حقیقت هیچ توضیح عاقلانه ای برای حروف پسوند و معنی آن‌ها موجود نمی باشد، از این رو ما فقط آن‌ها را لیست می‌کنیم:

• E: گرافیک یکپارچه
• F: نیاز به گرافیک مجزا
• K : قفل گشایی شده
• G : دارای گرافیک مجزا
• G1-G7 : سطح گرافیک
• H : عمکلرد بهینه با موبایل
• T : قدرت بهینه‌سازی شده است
• S : نسخه خاص

خوشبختانه باید بگوییم، موقع خرید پردازنده با بیشتر پسوندها مواجه نمی شوید. موارد با اهمیتی که بایستی به یاد داشته باشید F و K برای پردازنده های دسکتاپ اینتل می باشند.

کارت گرافیک یکپارچه

پردازنده‌ها همینطور می‌توانند تراشه‌های گرافیکی یکپارچه داشته باشند که از طریق آن‌ها می توانند مستقل از کارت‌های گرافیک اختصاصی کار کنند. پردازنده‌های اینتل با نام F (مثل Core i5-13600KF) از گرافیک داخلی برخوردار نیستند، ولی بیشتر پردازنده‌های دیگر می توان گفت دارای گرافیک می باشند. معمولاً تراشه‌هایی با کارت گرافیک یکپارچه قدرت زیادی ندارند، ولی یک تراشه گرافیکی یکپارچه در سطح ابتدایی همچون UHD Graphics 770 قادر است بعضی از بازی‌های سبک و کارهای روزمره را به آسانی اجرا نماید. پردازنده‌های AMD از گرافیک داخلی برخوردار نیستند، هرچند بعضی واحدهای پردازش شتاب‌دار (APU) موجود هستند که می توانند از پس این کار برآیند.

سازگاری سوکت

وجود یک مادربرد در کنار یک پردازنده مناسب احساس می شود تا به وسیله آن تمامی این اجزا را در کنار همدیگر قرار بگیرند. این قسمت از موضوع نیاز به دقت فراوان دارد، چرا که برای هر CPU فقط تعدادی محدود مادربرد موجود می باشد که بتوانند روی آن قرار بگیرند. این قطعه که از آن به عنوان سوکت یاد می شود و انواع گوناگونی دارد به همین سبب نمی‌توانید جای cpu قدیمی را با آخرین و به روزترین CPU عرضه شده در بازار به راحتی عوض کنید.

خنک کننده

خنک نگه داشتن و پایین آوردن دمای CPU برای کارایی کل سیستم امری حیاتی به حساب می آید. گرم شدن بیش از اندازه آن می‌تواند کارایی سیستم را به طور قابل توجهی کاهش داده و یا موجب وارد شدن صدمات جبران ناپذیر به قطعات شود. بنابرین، هرچند این موضوع نادیده گرفته می شود، خنک کننده‌های گوناگون CPU از اهمیت خیلی بالایی برخوردار هستند. سه نوع کولر معمولی موجود می باشد: کولرهای هوا (Air Cooling)، خنک کننده مایع همه کاره (AIO) و خنک کننده‌های سفارشی. اولین آن جزو رایج‌ترین و دومین خنک کننده گران قیمت ترین آن به حساب می آیند که می توانیم آن‌ها را در سیستم‌های پیشرفته مشاهده کنیم که موضوع قیمت چندان قابل اهمیت نمی باشد.

خنک کننده‌های هوا (Air Cooling): این خنک کننده از هیت سینک‌ها و یک یا چند فن برای خنک کاری CPU بهره می برد. این خنک کننده ها معمولا قیمت کمتری دارند و هرچند فضای مناسبی را اشغال می کنند، نصب آن‌ها تقریباً کار راحتی می باشد.

خنک کننده‌های AIO: این مدلاز طریق مایع می توانند دمای سی پی یو را کاهش دهد، ولی آن‌ها هم دارای فن‌هایی می باشند که از طریق آنها گرما را دفع می کنند. خنک کننده AIO برای CPUهایی که انرژی زیادی مصرف می‌کنند و گرمای زیادی نیز تولید می‌کنند مناسب تر می باشند.

خنک کننده‌های سفارشی: این گزینه احتمالا بهترین گزینه در میان سه مورد می باشد ولی بسیار پیشرفته بوده و قیمت خیلی بالایی دارد.

کدام CPU برای شما بهتر است؟

در این مقاله اکثر اطلاعاتی را که مورد CPU نیاز داشتید برایتان شرح دادیم. در گام بعدی شما باید به فکر انتخاب باشید و یک CPU مناسب با نیاز خود را تهیه نمایید. هیچ راهنمای یکسانی برای تصمیم گیری نمی توانید مشاهده کنید، از این رو با در نظر گرفتن بودجه و نیاز شخصی خودتان بایستی بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنید.